Są wśród nas, często spotykamy ich, gdy chodzimy po mieście, załatwiając sprawy w urzędzie, jedząc w restauracji czy przy okazji wielu innych aktywności. Osoby niepełnosprawne stały się w ostatnich czasach częstym widokiem – dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny nie są już skazani na życie całkowicie odmienne od tego, które prowadzi całkowicie zdrowa osoba. Często mogą podejmować się tych samych czynności, co reszta społeczeństwa. Być może jednak zaskoczy was fakt, że niepełnosprawni mogą także bez większych problemów brać udział w wydarzeniach sportowych!
Słysząc słowa takie jak „osoby niepełnosprawne” i „impreza sportowa” często przed oczami mamy następujący widok: kolarze, biegacze, piłkarze czy inni zawodnicy zbierają się w jednym miejscu, by przy okazji zawodów prowadzić kwestę na rzecz chorych osób. Co jednak gdyby to zmienić? Gdyby okazało się, że to właśnie osoby niepełnosprawne: jeżdżące na wózkach, głuche czy niewidome są właśnie zawodnikami biorącymi udział w zawodach? Jeśli wydaje wam się to dziwne, powinno jak najszybciej przestać! Bowiem bardzo wiele osób z niepełnosprawnością nie tylko uprawia różne sporty, ale nawet uczestniczy w imprezach sportowych, zdobywając na nich nagrody!
Ale zacznijmy od początku. Dlaczego w ogóle osoby niepełnosprawne powinny uprawiać sport? Jak wskazują badania przeprowadzone w 2010 roku przez Monikę Guszkowską i Bartosza Patera z Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne przynosi im liczne korzyści. Przede wszystkim w pozytywny sposób wpływa na ocenę własnego ciała, a co za tym idzie – samoakceptację. Nie bez znaczenia jest także to, że uprawianie jakiejś dyscypliny pozwala na poprawę zdrowia psychicznego osób niepełnosprawnych, co jest szczególnie ważne, gdyż często za pogorszeniem się stanu zdrowia fizycznego (np. wskutek wypadku, którego skutkiem jest niepełnosprawność) podąża pogorszenie się zdrowia psychicznego. Jak jednak wskazują lekarze – to często od nastawienia pacjenta zależy skuteczność terapii. Uprawianie sportu w znaczący sposób przekłada się zatem na skuteczność podejmowanej przez osobę niepełnosprawną rehabilitacji oraz poprawę jej kondycji fizycznej oraz ogólnej sprawności ruchowej, co wpływa w pozytywny sposób na jej zdolność funkcjonowania w świecie.
Jak zatem można zauważyć, uprawianie sportu jest potrzebne tak samo osobie zdrowej, jak i dotkniętej niepełnosprawnością. Oczywiście, osoba taka mierzy się z zupełnie innymi problemami niż przeciętny sportowiec, ma też inne niż on potrzeby. Co jednak ważne, podejmowany przez nią wysiłek fizyczny ma istotny wpływ na stan jej zdrowia i może w pozytywny sposób wpłynąć na dalsze życie takiej osoby.
Ciekawe są także powody, które motywują niepełnosprawnych sportowców do brania udziału w zawodach. Jak wskazują badania przeprowadzone na Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, można wyróżnić sześć podstawowych powodów, które sprawiają, że osoby niepełnosprawne chcą uprawiać sport.
Pierwszym z nich jest dążenie do sukcesu. Powód ten zadeklarowało aż 55,9% badanych. Sukces w zawodach sportowych może być dla nich o wiele ważniejszy, niż dla zdrowych sportowców, gdyż okupiony jest nierzadko zdecydowanie większym wysiłkiem.
Innym ważnym powodem jest dbałość o względy zdrowotne. Osoby niepełnosprawne zdają sobie sprawę z tego, jak ważne jest utrzymywanie ciała w dobrej kondycji. Ten powód jako najważniejszy wskazało aż 29,4% badanych.
Trzecim czynnikiem motywującym do uprawiania sportu jest wskazana przez 8,4% sportowców potrzeba aktywności i przeżywania sportowych emocji. Wiele osób, nie tylko niepełnosprawnych, uprawia sport właśnie dlatego, że może dzięki niemu zmierzyć się z uczuciami, które nie są dostępne w żaden inny sposób.
Kolejnym powodem jest chęć współzawodnictwa. Warto zauważyć, że jest to jedna z potrzeb człowieka. Mierzenie się z innymi zawodnikami pozwala ocenić własne możliwości oraz sprawdzić, na ile stać nasz organizm. Powód ten, jako najważniejszy, wskazało 5,6% niepełnosprawnych sportowców.
Piąta rzecz, która motywuje osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w sporcie, to dążenie do wysokiego poziomu sprawności fizycznej. W badaniu wskazało ją 2,8% uczestników, czyli tyle samo, co szósty powód, którym jest chęć podejmowania wyzwań związanych z daną dyscypliną. Można by ją też określić jako chęć sprawdzenia siebie w czynnościach koniecznych do uczestnictwa w danym sporcie oraz nauczenia się nowych umiejętności, które są w ramach niego niezbędne.
Jakie sporty uprawiają niepełnosprawni? Wymieniać można by długo: biegi, kolarstwo, lekka atletyka, tenis stołowy… istnieją nawet kluby koszykarskie, które składają się z osób niepełnosprawnych ruchowo, przemieszczających się na wózkach! W istocie trudno jest znaleźć sport, w którym nie uczestniczyliby ludzie z niepełnosprawnością.
Oczywiście, dla osób takich organizowane są specjalne zawody, w których mierzyć się oni mogą z innymi niepełnosprawnymi. Co ciekawe organizowane są także Igrzyska Paraolimpijskie: odpowiednik Igrzysk Olimpijskich, posiadający cały towarzyszący swemu pierwowzorowi ceremoniał, który adresowany jest właśnie do niepełnosprawnych sportowców! W paraolimpiadach uczestniczą osoby niewidome, będące po amputacji kończyn czy posiadające problemy z mobilnością. Pierwsze tego typu igrzyska zorganizowano już w 1960 roku, a zapoczątkowali je… brytyjscy weterani II wojny światowej! Do dziś odbyło się piętnaście paraolimpiad letnich i dwanaście zimowych, podczas których sportowcy mierzyli się w takich dyscyplinach, jak łucznictwo, kajakarstwo, judo, podnoszenie ciężarów, siatkówka, hokej czy nawet żeglarstwo. Mottem Igrzysk Paraolipijskich jest „Dusza w ruchu”.
Warto także wspomnieć o kilku pochodzących z polski sportowcach, będącymi osobami niepełnosprawnymi. W zestawieniu takim na pewno trzeba wymienić Waldemara Kikolskiego, uprawiającego lekkoatletykę. W trakcie paraolimpiad zdobył on aż siedem medali w tej dyscyplinie, z czego trzy złote, tyle samo srebrnych i jeden brązowy. Cierpiał na chorobę, która objawiała się stopniowym zanikiem wzroku. W dyscyplinie tej brała także udział Krystyna Owczarczyk, sportsmenka poruszająca się na wózku. Zdobyła w sumie dwanaście medali (pięć złotych, dwa srebrne i pięć brązowych). Inną ciekawą postacią jest Dariusz Pender, który związał się z… szermierką. Walcząc na wózku floretem i rapierem zdobył siedem medali, w tym dwa złote, dwa srebrne i trzy brązowe. Nie sposób też nie wspomnieć o pływaku Krzysztofie Ślęczce, posiadającym imponujące osiągnięcia. W trakcie paraolimpiad, Mistrzostw Świata oraz Mistrzostw Europy zdobył w sumie czterdzieści siedem złotych medali, dwadzieścia pięć srebrnych i jedenaście brązowych, poza tym w Mistrzostwach Polski ma na koncie aż sto trzydzieści złotych medali, dwadzieścia dwa srebrne i jeden brązowy!
Jak zatem sami widzicie, niepełnosprawność nie jest czymś, co dyskwalifikuje człowieka z uprawiania sportu, wręcz przeciwnie! Bardzo wiele osób dotkniętych problemem niepełnosprawności uprawia różne dyscypliny, co więcej – często jest to wręcz zalecane przez lekarzy, gdyż przynosi znaczne korzyści dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Sport niepełnosprawnych rozwinął się nawet do tego stopnia, że są organizowane specjalne zawody, w tym też zdecydowanie najbardziej prestiżowe z nich – paraolimpiady – w których niepełnosprawni sportowcy, tacy jak Krzysztof Ślęczka, odnoszą sukcesy, których mogłaby im pozazdrościć niejedna osoba!
Źródła:
– M. Guszkowska, B. Pater, Ocena własnego ciała, samoakceptacja,i stan zdrowia psychicznego osób niepełnosprawnych ruchowo uprawiających sport i nietrenujących.
– M. Koper, T. Tasiemski, Miejsce sportu w procesie rehabilitacji osób niepełnosprawnych fizycznie.
– E. Bolach, B. Bolach, J. Trzonkowski, Motywacja osób niepełnosprawnych do uprawiania sportu.
– P. Morciniec, Niepełnosprawna paragodność? Wybrane aspekty etyczne zmagań paraolimpijskich.